Je herkent het vast wel: je bent op zoek naar een nieuwe uitdaging in je werk en je mogelijk nieuwe werkgever vraagt je referenties van je vorige werkgevers te geven. Maar wat nou als je vorige werkgever en jij niet zo goed uit elkaar zijn gegaan? Mag je dan de referentie weigeren? En mag je ex-werkgever überhaupt een negatieve referentie over jou geven? Straks gaat je droombaan hierdoor aan je neus voorbij! In deze blog lees je hoe het zit.
Negatieve referentie: de situatie van Joost
Joost* is invaldocent Duits op een middelbare school. De directeur ontving na een paar weken een verontrustend telefoontje van een moeder van een van de leerlingen: Joost zou bij zijn vorige werkgever op staande voet zijn ontslagen. Natuurlijk ging de directeur direct op onderzoek uit. Joost had deze ex-werkgever niet op zijn CV vermeld. De directeur sprak Joost aan. Joost gaf toestemming om alsnog de referenties op te vragen. Wat blijkt – de reden voor het ontslag had te maken met zijn gedrag richting vrouwelijke docenten en leerlingen. Het gedrag van Joost werd als intimiderend ervaren. De ex-werkgever kon geen concrete voorbeelden noemen. Verder speelde mee dat geen verklaring omtrent gedrag was ontvangen. Aangezien geen concrete voorbeelden zijn genoemd, besloot de directeur om hem in dienst te houden. Dit onder de voorwaarde dat de verklaring omtrent gedrag zo snel mogelijk zou worden geleverd. Daarmee leek de zaak afgedaan – Joost mocht toch invaldocent Duits blijven op de school.
Verklaring omtrent gedrag (VOG)
Om een baan te kunnen krijgen moet je vaak een verklaring omtrent gedrag (VOG) aan je nieuwe werkgever overleggen. Soms is dit zelfs verplicht, bijvoorbeeld voor docenten, taxichauffeurs en gastouders. De VOG is een verklaring waaruit blijkt dat je gedrag in het verleden geen bezwaar vormt voor het vervullen van jouw functie. Justis controleert het strafrechtelijk verleden van de persoon die een VOG aanvraagt en geeft de VOG vervolgens wel of niet af. Hier zitten kosten aan verbonden die meestal door je nieuwe werkgever vergoed worden. Er wordt gekeken naar je justitiële verleden – heb je een strafblad of niet? Als je geen strafblad hebt krijg je een VOG.
Verklaring omtrent gedrag ondanks strafblad
Heb je wel een strafblad, dan kun je in sommige gevallen ook een VOG krijgen. Dit hangt van verschillende factoren af. Justis moet zich bijvoorbeeld houden aan een terugkijktermijn. Dit is een soort verjaring van de feiten die op je strafblad staan. De algemene terugkijktermijn is 4 jaar. Er zijn een aantal uitzonderingen op basis van het doel van de aanvraag en de ernst van het strafbare feit. Denk bijvoorbeeld aan seksuele intimidatie en zedendelicten. Hiervoor geldt een onbeperkte terugkijktermijn – dus langer dan 4 jaar. Ook is er een aparte regeling voor jongeren onder de 23 jaar. Wil je precies weten hoe het aanvragen van een VOG werkt? Neem dan contact op met een van onze juristen. Zij kunnen je er alles over vertellen.
Misgelopen baan door negatieve referentie
Terug naar Joost. Na een tijdje liep zijn dienstverband af en ging hij op zoek naar een nieuwe baan. Er heerst al tijden een lerarentekort dus Joost had gelukkig snel een andere baan gevonden. In zijn sollicitatiebrief geeft Joost, zonder eerst te overleggen, zijn vorige werkgever op als referent. Zijn mogelijk nieuwe werkgever neemt vervolgens contact op met de middelbare school. Een medewerker vertelde over de verontruste ouder die gebeld had over het eerdere ontslag van Joost. Bij de mogelijk nieuwe werkgever wordt met een kwetsbare doelgroep gewerkt en daarom is dit relevante informatie. Het gevolg van deze slechte referentie – Joost werd niet aangenomen voor de nieuwe baan. Joost stelde zijn vorige werkgever aansprakelijk voor het mislopen van de baan vanwege het geven van de negatieve referentie. Hij eiste een schadevergoeding van bijna €13.000,-
Voorkomen van negatieve referentie
Als je jouw vorige werkgever vraagt om een referentie over jou te geven, gaat het vaak om een telefonische referentie. Aan zo’n referentie zijn geen wettelijke regels verbonden, dus je ex-werkgever kan dit ook weigeren. Niet alleen je werkgever kan een referentie over je afgeven, ook een naaste collega of een manager mag referent zijn. Het is verstandig dat je een specifieke persoon aanwijst als referent en deze persoon van tevoren vraagt of hij of zij dat goed vindt. Bovendien kan deze persoon zich dan goed voorbereiden op het telefoontje van je toekomstige werkgever. Je kunt bijvoorbeeld bespreken wat je wel of niet wil dat jouw mogelijk nieuwe werkgever hoort over jou.
Negatieve referentie en privacy
Bij het vragen om een referentie geef je automatisch toestemming voor het geven van gegevens over jou als persoon en over je functioneren. Deze toestemming is noodzakelijk in het kader van de bescherming van je persoonsgegevens, wat sinds 25 mei dit jaar in de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) is geregeld. Bij het geven van een referentie geldt als uitgangspunt dat zoveel mogelijk relevante informatie over jouw functioneren wordt gegeven. Ook negatieve informatie. Het is aan je ex-werkgever of hij überhaupt jouw referent wil zijn. Hij moet namelijk een eerlijk en duidelijk beeld over jou geven. Doet hij dit niet, dan kan hij door je nieuwe werkgever aansprakelijk worden gesteld voor eventuele schade, omdat hij onzorgvuldig gehandeld heeft.
Verschil referentie en getuigschrift
Je hebt de optie om je ex-werkgever te vragen bepaalde negatieve informatie uit te sluiten. Je vorige werkgever kan bij het eindigen van je arbeidsovereenkomst een getuigschrift opmaken. Een getuigschrift is anders dan een telefonische referentie. Dit moet je zelf bij je oude werkgever aanvragen binnen zes maanden na je vertrek. Het verschil met een referentie en een getuigschrift is dat een getuigschrift (het woord zegt het al) schriftelijk is en dat alleen jouw werkgever dit getuigschrift mag afgeven. In het getuigschrift staat een opgave van de door jou verrichte werkzaamheden in de periode dat je voor je oude werkgever werkte. Als werknemer heb je de mogelijkheid om een getuigschrift te vragen dat jou niet in een negatief daglicht stelt. Het is uiteindelijk aan je vorige werkgever of hij dit wil doen. Een getuigschrift moet, anders dan een referentie, namelijk aan een aantal wettelijke voorwaarden voldoen. Daarbij moet de ex-werkgever zich bewust zijn van de gevolgen die het getuigschrift zonder de negatieve punten heeft voor de nieuwe werkgever. Deze kan daardoor schade lijden waarvoor jouw vorige werkgever aansprakelijk kan worden gesteld. Ook als je vorige werkgever het getuigschrift niet voor je wil opstellen of zich niet aan de voorwaarden houdt, kan hij aansprakelijk worden gesteld voor de schade die jij zelf als ex-werknemer hierdoor lijdt. Wil je weten of jij een getuigschrift kan aanvragen? Of wat je kunt doen als jouw werkgever je geen getuigschrift wil geven? Neem dan contact met ons op en wij bespreken je mogelijkheden.
Relevante informatie referentie
Relevante informatie voor het geven van een referentie is informatie met betrekking tot je functioneren. Het hof heeft als uitgangspunt genomen dat “zoveel mogelijk informatie die van belang is voor het functioneren van de sollicitant aan de potentiële werkgever mag – en zelfs moet – worden verstrekt.” Om welke informatie het precies gaat, hangt af van deze factoren:
· De gestelde vragen door de ‘potentiële werkgever’;
· De ernst van bepaalde gedragingen (zoals wangedrag);
· De aard van de functie;
· De betrokken belangen van derden;
· Het tijdsverloop nadat zich bepaalde negatieve gebeurtenissen hebben voorgedaan;
· De eventueel getoonde verbetering.
Daarnaast kan het van belang zijn op welke manier de informatie over de werknemer is verkregen. Komt deze informatie van ex-collega’s of heeft je ex-werkgever dit zelf opgemerkt? Als je oude werkgever twijfelt of de informatie wel klopt, dan hoeft hij deze informatie niet aan je nieuwe werkgever te geven. Het hof stelt dat de referent niet hoeft te twijfelen aan de juistheid van de informatie die hij van derden heeft gekregen. Als achteraf blijkt dat deze informatie toch niet klopt, heeft de referent niet onzorgvuldig gehandeld. Hij is dan ook niet aansprakelijk voor negatieve gevolgen. Dit was ook het geval bij Joost: het hof heeft Joost geen gelijk gegeven. De ex-werkgever is niet aansprakelijk voor het feit dat hij bij een sollicitatie is afgewezen door een negatieve referentie.
Werkgever toch aansprakelijk door negatieve referentie?
Toch zijn er situaties denkbaar waarin de werkgever wel aansprakelijk is voor het mislopen van een baan door een negatieve referentie. Als de informatie die is gegeven niet klopt, een vertekend beeld geeft van de echte situatie of niet relevant is, dan kan de ex-werkgever aansprakelijk zijn voor de negatieve referentie.